Het gevaar van de ratingsmaatschappij; hoe een eenvoudig sterretje alles beïnvloedt.

Afgelopen weekend stond er in de Volkskrant een artikel met als kop ‘likes, ratings, duimpjes, sterren: scoren maar‘. Het artikel ging in op de gevaren van de ratingsmaatschappij en haalde daarin een aflevering van 1 van mijn favoriete series ‘Black Mirror‘ als voorbeeld aan. In de aflevering wordt een toekomstbeeld geschetst waarin alles gebaseerd is op ratings; van het huis waar je in kunt wonen tot op wie je verliefd mag worden. Alles wordt gebaseerd op de rating die jij en de ander heeft. Een verschrikkelijk beeld wellicht maar iets wat niet eens zo ‘science fiction’ is als je wellicht denkt, sterker nog er zijn tal van voorbeelden waaruit blijkt dat onze maatschappij al op deze manier in elkaar steekt. Kijk je mee naar wat de toekomst gaat bieden?

2020: In China word het sociale kredietnummer geïntroduceerd.

Het land van opmerkelijke uitvindingen, zo mag je China gerust noemen. Maar in 2020 wil het land nu wel iets heel opmerkelijks doorvoeren, namelijk een sociaal kredietnummer. Wat is dan een sociaal kredietnummer? Het sociale kredietnummer is een score die gebaseerd is op het gedrag van een individu. En dat gaat relatief ver, zo is het kredietnummer niet enkel opgebouwd vanuit iemands financiële draagkracht (waar wij in Nederland bijvoorbeeld het Bureau Kredietregistratie voor hebben) en of de persoon wel of niet een strafblad heeft maar is het kredietnummer ook afhankelijk van de gedragingen op sociale media. Zo geeft de Volkskrant aan; ‘kunnen burgers elkaar cijfers geven net zoals dat in de serie van Black Mirror gebeurd’. Kortom; wie ‘sociaal gewenst’ gedrag vertoont, ziet zijn of haar kredietscore stijgen, wie verkeerde vrienden heeft kan daarvoor worden gestraft.

‘Met behulp van de modernste internettechnieken gaat er individueel toezicht op de Chinese burgers worden uitgeoefend’
– Rogier Creemers, Oxford University

Nu is China wellicht voor ons Nederlanders een land dat mijlenver weg ligt van ons, maar als we ons eigen gedrag onder de loep nemen dan weten we dat wij net zo goed beïnvloed worden door de likes, ratings en retweets. Ook de applicaties die wij gebruiken beïnvloeden in vergaande mate wat wij wel en wat wij niet kunnen doen. Zo gebruikt de applicatie Tinder een ELO-score om uit te rekenen hoe aantrekkelijk je bent waarmee deze applicatie de invloed uitoefent of je wel of niet met iemand kunt daten (nog voordat de ander dat zelf heeft bepaald) en kent WeChat (een vergelijkbare dienst als WhatsApp) allerlei taferelen die doen denken aan het boek ‘The Circle’ van Dave Eggers, waarin een wereld geschetst wordt waarin iedereen in extreme mate gecontroleerd word door een sociale platform. Dit boek is binnenkort in verfilmde versie te zien in de bioscoop met daarin onder andere de knappe actrice Emma Watson.

Financiële producten, verzekeringen, gezondheid en meer

Wij kopten vorig jaar nog als 1 april grap met ‘Stichting WebwinkelKeur komt met keurmerk voor klanten‘, maar in de wereld van financiële producten, verzekeringen en gezondheid lijken ze deze tool ook daadwerkelijk te hebben ontwikkeld. Het idee is natuurlijk dat zo risicogevallen vermeden kunnen worden waardoor deze door handige ratings geen toegang tot een lening, verzekering of hypotheek krijgen. Dit lijkt wellicht logisch en bovendien zijn vruchten af te werpen, maar veel mensen komen er door in de knel en hebben geen toegang meer tot woonruimte.

Veel woningzoekenden verdienen tegenwoordig te veel voor een sociale huurwoning, maar komen tegelijkertijd niet in aanmerking voor een koopwoning. Wat overblijft is particulier huren, alleen daar schort het weer aan geschikt aanbod. – Huurwoningen.nl

Dat het slecht gaat op de woningenmarkt is natuurlijk geen nieuw nieuws, maar de manier waarop consumenten beoordeeld kunnen worden omtrent hun kredietwaardigheid wel. Het World Privacy Forum schreef in een rapport zelfs dat er ‘honderden geheime consumenten beoordelingen zijn welke door overheden en bedrijven gebruikt worden om consumentengedrag te voorspellen’. Iedere consument, zo geeft het World Privacy Forum aan, krijgt een bepaalde score welke zich niet eenvoudig laat aanpassen. Omdat het om ongereguleerd data zou gaan kan er met deze informatie van alles gebeuren. Nieuwsgierig hierover geworden? Dan is het boek ‘The Reputation Economy‘ van Michael Fertik een tip.

Het streven naar perfectie

We streven allemaal naar perfectie en worden er allemaal alleen maar ongelukkiger door. Maar die streving naar perfectie komt voort uit het continue beoordelen van allerlei zaken. Zo willen we allemaal meer likes op onze Facebook foto’s, meer retweets van onze berichten op Twitter en als onze video op YouTube boven een aantal bezoekersaantal komen dan zijn we al helemaal gelukkig. Ratings maken daardoor een groot onderdeel uit van onze dagelijkse bezigheden. En we willen alleen maar meer en meer.

“Als iemand alleen ambitieus is, zullen ze vaak een gevoel van opluchting voelen als iets lukt en ze een bepaald doel hebben bereikt. Maar als je perfectionistisch bent, heb je na het bereiken van je doel nog steeds een gevoel van ontevredenheid.” – Josephine Kay

Het is dan ook niet gek dat elke ‘data miner’, iemand die in data naar informatie zoekt, hier dolgelukkig van wordt. Waar we vroeger nog konden kiezen om anoniem te blijven, is dit een steeds grotere opgave. De data die wij vrij geven kan op sluwe wijze gebruikt worden door individuen. Het toppunt hiervan is dan ook een dictatuur zoals China, waar ze door een sociaal kredietnummer socialistische kernwaarden kunnen bevorderen. Socialistische kernwaarden die volledig door de regering bepaald worden in plaats van zoals dat in Nederland gaat middels een publiek debat.

Conclusie

Bij Stichting WebwinkelKeur doen we natuurlijk ook aan ratings. Ratings waarmee aangesloten leden beoordeeld worden omtrent hun dienstverlening. En daar ligt een schone taak voor ons om tot transparante cijfers te komen; wat te doen met nep recensenten, valse beoordelingen door concurrenten en te lieve scores? Hoe hou je overzicht in het warboel van de tientallen platformen waar consumenten beoordelingen achter kunnen laten?

Hier zijn we natuurlijk continue over het nadenken. Zo hebben we reeds in 2015 een functie ontwikkeld waarmee het mogelijk is om een overzicht van de beoordelingen die verzameld zijn op externe bronnen te publiceren op onze ledenpagina en hebben we onlangs nog een nieuwe moderatiefunctie bij onze beoordelingen ontwikkeld. Gelukkig zijn we er nog lang niet, het blijft een continue innoveren van het systeem om tot gepaste antwoorden te komen bij alle vragen omtrent de ratings. Dat maakt ook voor ieder die bij ons werkt het werk interessant. Het continue schakelen tussen consument en webwinkel zorgt er daarnaast voor dat de vragen van beide kanten opgepakt kunnen worden. Wij hopen in ieder geval ons steentje bij te kunnen dragen naar schone cijfers in plaats van data waar mee gesjoemeld kan worden en door jan en alleman voor eigen gewin gebruikt kan worden. Feedback op mijn blog? Laat deze dan gerust achter door middel van het plaatsen van een comment. Ik beloof dat ik daar geen oordeel over zal hebben ;-).